Wycieczka rowerowa szlakiem fortyfikacji
i miejsc pamięci w Pszczynie
Wycieczka organizowana jest w ramach projektu pt. “ Rowerem po szlaku fortyfikacji i miejsc pamięci województwa śląskiego”
Pszczyna to pierwszy etap z kilku które powstaną.
W trakcje wycieczki odwiedzimy kilka miejsc pamięci związanych z Pszczyną i na nowo je poznamy.
W Sercu Wsi w Piasku (przy ul. Słowackiego) czekać na nas będzie wspaniała strażacka grochówka przygotowana przez druhów miejscowego OSP oraz gorące kawa i herbata.
Wszyscy uczestnicy wydarzenia po powrocie do Pszczyny - na zakończenie wycieczki, będą mogli bezpłatnie zwiedzić Muzeum Militarnych Dziejów Śląska w Pszczynie.
Projekt został objęty patronatem burmistrza Pszczyny.
Mapa wycieczki
Termin wycieczki: 11 listopada 2023 o godz. 11.30
Naszą wycieczkę rozpoczynamy spod Muzeum Militarnych Dziejów Śląska “Dom Ogrodnika” w Pszczynie
(ul. Katowicka 1, Pszczyna)
Wstęp wolny
Zachęcamy do zapoznania się z regulaminem wycieczki
Miejsca odwiedzane podczas wycieczki
MUZEUM MILITARNYCH DZIEJÓW ŚLĄSKA
Muzeum Militarnych Dziejów Śląska znajduje się w neobarokowym budynku znanym jako Domek Ogrodnika. Domek o malowniczej formie ze stromymi dachami oraz szpiczastą wieżyczką dawniej był zamieszkiwany przez nadwornego ogrodnika. Dziś ma tu swoje pomieszczenia Stowarzyszenie Bitwy pod Pszczyną 1939 "Pro Memoria". W dniu 9 listopada 2014 roku otwarto tutaj Muzeum Militarnych Dziejów Śląska.
W Muzeum znajdują się ekspozycje stałe oraz plenerowe:
• Dzieje militarne ziemi pszczyńskiej od neolitu do średniowiecza,
• Okres nowożytny,
• Burzliwy wiek dziewiętnasty,
• Wiek dwóch wojen światowych
• Rozwój broni na przestrzeni wieków.
MUZEUM ZAMKOWE
Zamek jest jednym z najcenniejszych muzeów - rezydencji w kraju. Budynek pochodzący z XIV w. był wielokrotnie przebudowywany. Ostatnia przebudowa - w stylu neobarokowym - została przeprowadzona w latach 1870 - 1876 wg projektu wybitnego francuskiego architekta Aleksandra Hipolita Destailleura. Obecnie mieści się tu Muzeum Zamkowe, które prezentuje oryginalne historyczne wnętrza z przełomu XIX i XX w. Placówka ta za przeprowadzone prace konserwatorskie i restauracyjne otrzymała prestiżową nagrodę w konkursie Europa Nostra 1995. Na jej przyznanie niebagatelny wpływ miał również fakt, iż w zbiorach Muzeum zachowało się 80% historycznego wyposażenia zamku. Natomiast w 1998 roku Muzeum Zamkowe w Pszczynie zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów, jako pierwsze z byłego województwa katowickiego. Zabytkowy Park Pszczyński obejmuje Park Zamkowy, Park Zwierzyniec czyli Dziką Promenadę oraz Park Dworcowy i zajmuje 156 ha.
POKAZOWA ZAGRODA ŻUBRÓW
Pokazowa Zagroda Żubrów powstała na terenie zabytkowego parku, w części zwanej "Zwierzyniec". Na blisko 10 hektarach wybudowano dwie zagrody wraz z infrastrukturą, m.in. paśnikami, zagrodą kwarantannową oraz magazynami karmy. Zwierzęta można oglądać z pomostu widokowego, na który osoby niepełnosprawne mogą wyjechać windą. W zagrodzie, obok żubrów, można jeszcze zobaczyć muflony, jelenie, daniele i sarny. A zwiedzając ekspozycje w budynku edukacyjnym zapoznać się z fauną i florą ziemi pszczyńskiej. Niezapomnianych wrażeń dostarczy także przygotowany w konwencji trójwymiarowej film o żubrach. Warto też zajrzeć do Biura Informacji Turystycznej, które oferuje szeroką gamę wydawnictw i pamiątek związanych z ziemią pszczyńską, a także restauracji.
CMENTARZ WOJENNY „POD TRZEMA DĘBAMI”
Nazwę swą uroczysko to zawdzięcza rosnącym tu niegdyś okazałym dębom. Pod koniec drugiego dziesięciolecia ubiegłego wieku nic nie zapowiadało tragicznej przyszłości tego miejsca. Latem 1919 roku pulsowało raczej nadzieją, której pełni byli mężczyźni z Pszczyny i okolicznych miejscowości, przybywający w to ustronie, by złożyć przysięgę powstańczą. W sierpniu wyruszyli oni do boju o przyłączenie tej części Śląska do odradzającego się państwa polskiego. Pierwsze powstanie przegrali, ale później nadeszły dwa kolejne i plebiscyt, które zdecydowały, że marzenia powstańców zostały spełnione.
Minęło 20 lat. 1 września 1939 roku wojska niemieckie zaatakowały na wszystkich frontach. Pod Pszczyną doszło do zaciętych walk podczas tzw. bitwy granicznej. Po początkowym polskim sukcesie, nadeszła klęska w bitwie pod Ćwiklicami. Zginęło kilkuset polskich żołnierzy z 6. Dywizji Piechoty Armii Kraków, którzy zostali pochowani w tymczasowych mogiłach. Po wkroczeniu do Pszczyny hitlerowcy rozstrzelali - w parku zamkowym - pojmanych harcerzy oraz powstańców śląskich. Po II wojnie światowej, już w 1945 roku ciała rozstrzelanych ekshumowano i przeniesiono na polanę „Trzy Dęby”. Po siedmiu latach spoczęli tu też żołnierze, którzy polegli pod Ćwiklicami. W 2009 roku teren uporządkowano, tworząc cmentarz wojenny „Pod Trzema Dębami”.
MIEJSCE PAMIĘCI ROZSTRZELANYCH HARCERZY
We wrześniu 1939 r. ochotnicze oddziały składające się m.in. z dawnych powstańców śląskich, dowodzone przez Jana Świerkota i Józefa Szenderę, razem z harcerzami broniły miasta przed jednostkami Wehrmachtu i Freikorpsu. W ramach odwetu za bohaterską obronę Niemcy rozstrzelali w parku pszczyńskim wielu mieszkańców powiatu pszczyńskiego, w tym obrońców miasta – byłych powstańców śląskich i harcerzy
KSIĄŻĘCA BAŻANTARNIA
Pałac został wybudowany w latach 1792-1800, wraz z 50-hektarowym założeniem parkowym przeznaczony był na różnego rodzaju zabawy, festyny i polowania na bażanty np. zabawa z okazji 25-lecia oddania go do użytku, czy słynna impreza dziękczynna z powodu uratowania zamku pszczyńskiego od pożaru (1822 rok). Na zabawę zaproszono nawet 500 osób. W 1922 roku pałac został przez księcia Jana Henryka XV von Hochberg sprzedany. Nowym właścicielem był pan Kubicki, sąsiad i mieszkaniec Poręby, który urządził w nim słynny wśród elity zajazd. Po II wojnie światowej Kubicki stracił swoją własność. W 1946 roku w pałacu przebywała ludność łemkowska i ukraińska przesiedlana w ramach Akcji Wisła. Następnymi lokatorami, którzy zajmowali pałac aż do lat 60. XX wieku byli okoliczni mieszkańcy. Wtedy też obiekt znajdujący się w złym stanie technicznym, przejęła jako zaplecze rekreacyjne kopalna Pniówek w Pawłowicach.
POZYCJA UMOCNIONA PSZCZYNA LEKKI SCHRON PIECHOTY WZ. 1939 „URBAN” NR 10
Schron, jak do tej pory, jest jedynym bunkrem pozycji Pszczyna, który zyskał nowe „życie” po wyremontowaniu - rewitalizacji, jakiej podjęło się tyskie koło Stowarzyszenia Na Rzecz Zabytków Fortyfikacji „Pro Fortalicium” przy zgodzie i chęci sfinansowania przedsięwzięcia przez firmę ZAMEL, na której to terenie znajduje się schron. Efektem i zwieńczeniem prac przy schronie, którymi możemy się cieszyć do dziś, było nałożenie farby i pokrycie schronu kamuflażem w 2014 roku. Wtedy też została zorganizowana mała rekonstrukcja historyczna, z udziałem czołgu lekkiego PzKpfw. II i armaty ppanc. kal. 37 mm wz. 36 Bofors, ukazująca szturm wojsk niemieckich na schron obsadzony polską załogą. Na schronie widnieją ślady wrześniowych walk 1939 roku.
REITWEG
Kiedy w 1861 roku zbudowano pałacyk myśliwski Promnice, nazwany tak na cześć dawnych właścieli ziemi pszczyńskiej, wytyczono doń drogę. Zaczynała się ona tuż za parkiem pałacowym i prowadziła przez dzisiejsze osiedle Poligon, dolinkę Dokawy, potem w Piasku skręcała w prawo i gubiła się w lesie.
Traktem tym książę i jego goście jeździli na polowania w kobiórskie lasy, jeździło się nim także na przyjęcia do zameczku. Jako że najczęściej podróżowano tędy konno, bardzo szybko przylgnęła do niej potoczna nazwa "reitweg". Starsi mieszkańcy Pszczyny do dziś zresztą najczęściej tak o niej mówią, mimo że jej oficjalna nazwa to ulica Łowiecka.
Ciekawostką związaną z tą ulicą są rosnące przy niej drzewa. Podczas wytyczania drogi obsadzono ją dębami szypułkowymi, z których większość dotrwała do naszych czasów. Dwa lata temu cała aleja dębowa została wpisana do rejestru zabytków, co poprzedzono szczegółową inwentaryzacją. Brak jednak, jak zauważyliśmy, jakiejkolwiek tablicy informującej o tym, że jest to zieleń zabytkowa. Tylko na jednym z dębów wisi bardzo stara tabliczka z napisem "Pomnik przyrody prawnie chroniony". Niedawno reitweg włączony został też do międzynarodowej sieci ścieżek rowerowych.
PSZCZYŃSKA KAPSUŁA CZASU
Pszczyńska kapsuła czasu" została zakopana w parku na 100 lat jako przekaz pszczynian z 2018 roku. W specjalnych teczkach każdy mieszkaniec mógł zostawić kolejnym pokoleniom informacje o sobie, rodzinie, mieście. Kapsuła z tymi relacjami zostanie odkopana w 2118 roku.
